Beyinde sıvı birikmesi, tıp dilinde "hidrosefali" olarak adlandırılır ve beyin içinde ve çevresinde olması gerekenden fazla sıvı birikmesi durumudur. Tıp literatüründeki gelişmeler sayesinde hidrosefalinin tedavisi mümkündür. Beyin omurilik sıvısı (BOS), kafa yapısı içinde beyin zarlarıyla omurilik çevresinde ve beyin yapısında bulunan karıncık adı verilen boşluklarda bulunan, şeffaf renkte bir koruyucu sıvıdır.

Sıvının temel görevi, koruma amaçlı olmakla beraber dış etkenlerden dolayı beyinde meydana gelebilecek zararları minimum seviyeye indirmektir. Karıncık kısmında bulunan geniş damarlar sayesinde bu sıvı birçok kez özel hücreler aracılığıyla üretilmekte ve beyin içine salgılanmaktadır. Beyin omurilik sıvısı gün boyunca birçok kez üretilir ve geri emilir. Bu sıvı beyni ve omuriliği sarar ve sürekli bir dolaşımı bulunur.

Hidrosefali her yaşta görülebilmektedir, fakat sık sık çocuklarda ve yaşlılarda (60 yaşın üstünde) meydana gelir. Tahmini 500 çocuktan birinde hidrosefali görülmektedir. Bu hastaların çoğunda teşhis doğum esnasında, doğum öncesinde veya erken bebeklik döneminde konulmaktadır. Nadir olmakla beraber kalıtsal bozukluklara veya gelişimsel bozukluklara bağlı olabilir. Sık görülen nedenler arasında beyin içi kanamalar, kafa travmaları, beyin tümörleri, erken doğuma bağlı kanamalar ve menenjit yer almaktadır. Hidrosefali, hidro-su ve sefali-baş kelimelerinin birleşiminden meydana gelir ve su kafa anlamına gelir. Beyin cerrahisi pratiğindeki anlamı ise beyin boşlukları içinde fazla beyin omurilik sıvısının (BOS) birikmesidir. Hidrosefali her yaş grubunda görülebilen ve her yaş grubunda kendine özgü belirtilerle kendini gösterir. Genel olarak, beyin omurilik sıvısının beyin boşluğunda ve omurilikte belirli bir dolaşım düzeni bulunmaktadır. Beyinde ventrikül olarak bilinen dört adet havuzcuk yer almaktadır ve araknoid ağın alt kısmında bulunan subaraknoid boşlukta gezen beyin omurilik sıvısının omurilik ile de ilişkisi bulunur. Beyin omurilik sıvısı, birinci ve ikinci olarak bilinen yan karıncıklardan ince bir delik yoluyla üçüncü karıncığa geçer ve daha sonra dördüncü karıncığa iletilir ve buradan omuriliğe ulaşır. Bunun haricinde beynin çevresinde dolaşarak araknoid villus olarak bilinen çıkıntılar aracılığıyla araknoid membran üzerinde tekrar emilir ve önemli görevleri bulunur.

Hidrosefali genel olarak iki tipte incelenir. Bunlardan birincisi tıkanmaya bağlı gelişen fazla omurilik sıvısı birikimi veya emilimdeki eksikliğe bağlı omurilik sıvısının birikmesidir.

Tıkanmaya bağlı beyinde sıvı birikmesinin birçok nedeni bulunmaktadır. Bunlar arasında konjenital (doğuştan gelen) anomaliler, fazla besleyici damarlarda meydana gelen sorunlar, çoğunlukla bebeklerde görülen Dandy-Walker sendromu, yani dördüncü ventrikül olarak bilinen beyin omurilik sıvısının dolaştığı karıncıklardan herhangi birinin doğuştan geniş olması gibi sağlık sorunları ve kitleye bağlı tıkanıklıklar yer almaktadır. Bunun haricinde, emilim bozukluğu ile ortaya çıkan hidrosefali nedenleri arasında beyin kanaması, kafa travmaları ve geçirilmiş enfeksiyonlar gibi sağlık sorunları bulunmaktadır. Bu durumlar emilim bozukluğuna sebep olabilir ve hidrosefaliye yol açabilir.

Hidrosefali, kafa içi basıncını artırır. Özellikle bebeklerde belirgin belirtiler ortaya çıkar. Bu belirtiler arasında kafa şeklinin aniden büyümesi, çocukta rahatsızlık, gelişim geriliği, beslenmede güçlük, kusma, uyuklama ve gözlerin aşağıya doğru kayması gibi durumlar yer alır. Bu duruma "batan güneş manzarası" denilir. Bu tür belirtiler görüldüğünde acilen bir çocuk nöroloğuna başvurulması gerekmektedir.