Beyin sıvısı, beyin ve omurilik arasındaki bariyeri koruyan ve gerekli geçirgenliği sağlayan bir sıvıdır. Bu sıvı, beynin ve omuriliğin çevresinde ve beyin içinde bulunur. Dış çevresinde ise zar olarak adlandırılan bir katman yer alır. Vitamin, mineral ve ilaçlar doğrudan beyne ulaşmaz; bu sıvı aracılığıyla iletilir. Beyin-omurilik sıvısı, vücudun ikinci dolaşım sistemini oluşturur.

Beyin-omurilik sıvısı, beyin ve omurilik hizasında ilerleyen kapalı bir yapıda, zarla kaplı bir sistem içinde yer alır. Beyine ulaşmaya çalışan mikroorganizmalar, vücutta ciddi ve ölümcül sonuçlar doğurabileceğinden, bu sıvı vücut için hayati öneme sahiptir. Vücudun %70'i su ile kaplı olduğundan, sıvı dengesi büyük önem taşır.

Beyin-omurilik sıvısının azalması yaygın bir durum değildir. Genellikle sıvı artışı ve buna bağlı tıkanıklıklar daha sık görülür. Ancak bazı durumlarda sıvı azalabilir:

Bu rahatsızlıkların genel belirtisi baş ağrısıdır. Ancak bu durum bir hastalık olarak düşünülmemelidir.

Beyin sıvısı, çeşitli yöntemlerle vücuttan alınabilir ve genellikle bel bölgesi tercih edilir. Beldeki omurgaların ortasına uzun bir iğne ile girilir. Hasta belirli bir pozisyonda oturtulur ve omurga kemik sisteminin ortasına iğne batırılır. Zar ile kaplı yapıdan bir delik açılarak sıvı tüp yardımıyla toplanır. Ayrıca, omurilik sıvısı ventriküllerden, yani beyin içindeki kıvrımlı boşluklardan da iğne yardımı ile alınabilir. Bu yöntem özel durumlarda nadir olarak uygulanır. İşlem, alanında uzman doktorlar tarafından steril bir ortamda yapılmalıdır. Riskli bir işlem olmamakla birlikte hafife alınmamalıdır, çünkü vücutta enfeksiyon riski taşır.

Beyin sıvısı testi, beyin zarı iltihaplanması, multipl skleroz (MS), beyin kanamaları, enfeksiyonlar ve tümörlerin teşhisinde kullanılır. Örneğin, beyin kanaması riski varsa ve çekilen görüntüleme testlerinde kanama görünmüyorsa, alınan sıvının kanlı gelmesi durumunda beyin kanaması şüphesi netleşir.

Bu işlemin bazı riskleri vardır. Vücuda batırılan iğne ile açık bir yara oluşturulur ve bu, enfeksiyon riski taşır. Zor bir bölgeden ve küçük bir yerden girildiği için işlem yapılan bölgede doku zedelenmesi ve tahriş oluşabilir. Hijyen bu uygulamada çok önemlidir. Korkulacak ve kaçınılacak bir işlem değildir ancak hijyen kurallarına dikkat edilmeli ve mutlaka bir uzman tarafından yapılmalıdır.